Zatarcie skazania umożliwia wykreślenie skazania z Krajowego Rejestru Karnego. W konsekwencji skazanie, które zostało orzeczone przy wykorzystaniu prawomocnego orzeczenia traktowane jest jako niebyłe. Zatarcie skazania następuje z chwilą orzeczenia przez sąd o zatarciu skazania. Regulowane jest to przez art. 76, art. 106, art. 106a, art. 107 i art. 108 kodeksu karnego. Obowiązujące przepisy prawne wskazują, że piętno kary nie może na zawsze naznaczać człowieka. Równolegle orzeczoną karę traktuje się jako spełniającą resocjalizacyjną funkcję. Te przepisy umożliwiły prawo bytu dla zatarcia skazania. Wydanie takiego orzeczenia sprawia, że dana osoba jest traktowana jako niekarana.
Spis treści
Zatarcie skazania następuje po upływie określonego czasu
Przy zatarciu skazania bardzo istotną rolę ogrywa upływający czas. Uznaje się, że także w społeczeństwie zapomina się o skazaniu, co pozwala na odbudowanie pozytywnej opinii w społeczeństwie. Dzięki temu skazany przestaje być już traktowany jako osoba karana. Zatarcie skazania pozwala na nowo odnaleźć się w społeczeństwie, które działa zgodnie z obowiązującym prawem.
Fikcja prawna
W odniesieniu do zatarcia skazania można mówić o swoistej fikcji prawnej, która kreowana jest przez sąd. Zatarcie skazania sprawia, że mające miejsce skazanie i odbyta za to kara uznawane są jakoby nigdy nie miały miejsca. Na karcie karnej danej osoby znikają zapisy dotyczące tego wyroku.
PDTax pomoże w sprawach związanych z prawem karnym.
Kiedy zatarcie skazania następuje z mocy prawa?
Obowiązująca doktryna wskazuje, że zatarcie skazania może nastąpić na dwa sposoby. W pierwszej kolejności dochodzi do wydania prawomocnego orzeczenia na podstawie wniosku skazanego. W drugiej kolejności mowa o zatarciu skazania, które następuje z mocy prawa.
W przypadku skazania osoby na dożywotnie pozbawienie wolności lub na 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje po 10 latach. Liczone są one od uznania wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia wykonania kary.
Osoby skazane na karę pozbawienia wolności (jej wymiar nie przekracza 3 lat), mogą wnioskować o skrócenie okresu zatarcia skazania do 5 lat. Kluczowe jest, aby w tym okresie przestrzegał porządku prawnego.
Z kolei osoba skazana na karę ograniczenia wolności, może liczyć na zatarcie skazania po upływie 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia wykonania kary.
Natomiast skazany na karę grzywny, zatarcie skazania następuje z upływem roku od momentu wykonania kary, darowania kary lub przedawnienia wykonania kary.
W przypadku skazanego, dla którego orzeczono środek karny jak i przepadek lub środek kompensacyjny, instytucja skazania nie może mieć miejsca przed jego wykonaniem darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Równolegle do zatarcia skazania nie może dojść przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Skazany, dla którego orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary, zatarcie skazania może się ubiegać po upływie pół roku od zakończenia okresu próby.
W sytuacji, gdy odstąpiono od wymierzenia kary, do zatarcia skazania dochodzi po roku czasu od dnia, w którym został prawomocny wyrok w danej sprawie.
Skazany za popełnione wykroczenie, które jest spenalizowane w kodeksie wykroczeń, do zatarcia skazania dochodzi po upływie dwóch lat.
Wyjątek od zatarcia skazania
Prawo przewiduje, że jedna sytuacja, w której nie dochodzi do zatarcia skazania. Dzieje się tak w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zawieszenia jej wykonania w przypadku gdy doszło do skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Owe przestępstwo przeciwko wolności seksualnej musi dotyczyć pokrzywdzonego poniżej 15 roku życia.
Zbieg skazań a zatarcie skazania
Osoba, która została skazana za dwa lub więcej przestępstw, które nie są w zbiegu przestępstw jak i również w sytuacji, gdy skazany w okresie wymagalnego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, możę skorzystać wyłącznie z jednoczesnego zatarcia wszystkich skazań. W rzeczywistości oznacza to, że aby nastąpiło zatarcie skazania muszą zostać spełnione warunki do każdego osobnego zatarcia skazania. Do zatarcia skazań może dojść dopiero, gdy zostaną spełnione warunki dla ostatniego skazania.
Usuwanie informacji o skazaniu z Krajowego Rejestru Karnego
Dane osobowe osób, które zostały skazane, znajdują się w Krajowym Rejestrze Karnym. Po zatarciu skazania, które następuje z mocy prawa są one z niego usuwane. Jednocześnie istnieją inne przesłanki do usunięcia danych z KRK.
W tej grupie znajduje się m.in.:
- zarządzić zatarcie skazania przez sąd po uwzględnieniu wniosku osoby skazanej i zatarciu skazania żołnierza, który został przeniesiony do rezerwy tuż po wykonaniu kary lub orzeczonego środka karnego,
- zatarcie skazania poprzez ułaskawienie lub po amnestii,
- przywrócenie terminu do zaskarżenia orzeczenia, który został odnotowany w KRK. Równolegle dotyczy to sytuacji, kiedy uchylenie wyroku powstało poprzez uchylenie, kasacji lub wznowienia postępowania takiego orzeczenia.
- określenie nieważności orzeczenia, który został przedstawiony w rejestrze.
- nastąpiło zwolnienie skazanego żołnierza od orzeczonej kary pozbawienia wolności, której okres nie przekraczał 6 miesięcy. W sytuacji, gdy okres odroczenia przekraczał 6 miesięcy lub był krótszy, jednak występują istotne powody, m.in. powołanie skazanego do pełnienia czynnej służby wojskowej.
Bardzo często występuje sytuacja, że następuje zatarcie skazania, jednak z rejestru skazanych nie znika dana informacja. Wówczas dana osoba musi zwrócić się do rejestru z wnioskiem o usunięcie wpisu. Były skazany musi wskazać, że następuje z mocy prawa zatarcie skazania. Jeżeli uzyska decyzje odmowną, to powinien skierować wniosek do sądu, który wydał wyrok, aby rozstrzygnął posiadane wątpliwości bazując na podstawie art. 13 kk wykonawczego. Wówczas w sytuacji, gdy są wyda postanowienie stwierdzające o zatarciu skazania z Krajowego Rejestru Karnego.
Zatarcie skazania w kk skarbowym
Osoby, które popełniły przestępstwo z zakresu karno-skarbowego także mogą liczyć na zatarcie skazania. Przebieg i moment zatarcia przestępstw karno-skarbowych jest określony przez kk.
Orzeczenie kary lub właściwego środka karnego za dane wykroczenie skarbowego jest traktowane jako niebyłe z momentem upływu dwóch lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia wykonania kary. Od tej zasady mogą wystąpić wyjątki wskazane w kk. W przypadku odstąpienia od wymierzenia kary lub zastosowania danego środka karnego, uznaje się, że zatarcie skazania ma nastąpić po upływie roku od dnia wydania prawomocnego orzeczenia.
Ponowne przestępstwo
W przypadku, gdy osoba ukarana tuż po rozpoczęciu lecz przed upływem okresu wymaganego, ponownie popełni przestępstwo skarbowe, a także przestępstwo lub wykroczenie o innym charakterze, za które zostały orzeczone kary lub środki karne, a także w sytuacji, gdy odstąpiono od ich wymierzenia, to skazany musi pamiętać, że zatarcie może mieć wyłączne charakter jednoczesny dla wszystkich posiadanych skazań.
Z kolei, jeżeli w razie skazania na karę grzywny, czyli postępowanie zakończyło się mandatem karnym, to przestępstwo traktowane jest jako niebyłe po upływie roku od momentu uiszczenia lub ściągnięcia tej grzywny. W przypadku, gdy dana osoba nie ureguluje należności, a także organ egzekucyjny nie będzie miał możliwości pobrania, to liczony jest rok od momentu przedawnienia wykonania kary.
Zatarcie skazania na wniosek skazanego
Kodeks karny wykonawczy bardzo dokładnie reguluje kwestię prowadzenia postępowania w sprawie orzekania o zatarciu skazania, które odbywa się na wniosek skazanego.
Podmiotem odpowiedzialnym za rozpoznanie złożonego przez skazanego wniosku jest sąd. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy zatarcie skazania następuje z mocy prawa.
Skazany, który ubiega się o zatarcie skazania, musi złożyć odpowiedni wniosek. We wniosku muszą być zawarte dane osobowe i kontaktowe do skazanego. Obowiązkowe jest przedstawienie wyroku karnego, który stanowił o wskazaniu. Musi być zawarte oznaczenie sądu wydającego wyrok, a także data wydania i sygnatura akt. Dodatkowo należy wskazać orzeczoną karę i informacje o odbyciu kary, darowania kary lub informacje dotyczące przedawnienia wykonania kary.
Należy dołączyć uzasadnienie
W uzasadnieniu wniosku powinno zawrzeć okoliczności, które przemawiają za zatarciem skazania.
Za złożenie wniosku należy nanieść opłatę wynoszącą 45 zł.
Osoby, dla których orzeczono co najmniej dwa wyroki wydane przez różne sądy pierwszej instancji. Wniosek o zatarcie skazania należy skierować do ostatniego wyroku skazującego. Z kolei gdy wyroki były wydane przez sądy różnego rzędu właściwość rozpoznania wniosku spoczywa na sąd wyższego rzędu.
Sąd może pozostawić wniosek bez rozpatrzenia, jeżeli został on złożony przed upływem roku od wydania postanowienia, które dotyczyło odmówienia zatarcia skazania.
Ułaskawienie a zatarcie skazania
W przepisach konstytucyjnych i kodeksowych znajdują się informacje o tym, że możliwe jest złagodzenie skutków skazania poprzez zatarcie skazania, które wynika z zastosowanego prawa łaski przysługującego dla aktualnego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Prezydent posiada możliwość skorzystania z uprawień do ułaskawienia.
Zatarcie skazania a zapytanie o karalność
Zatarcie skazania jest rozwiązaniem, które umożliwia wykorzystanie całego szeregu możliwości, które dedykowane są wyłącznie dla osób niekaranych. Po zatarciu skazania, każde zapytanie o karalność są zakończone przez wydanie zaświadczenia, które posiada adnotacje, że dana osoba nie figuruje w KRK.
Zatarcie skazania jest bardzo przydatną instytucją, która bazuje przede wszystkim na kwestii resocjalizacyjnej kary. Jeżeli dana osoba stroni od wykonywania przestępstw i postępuje z zgodnie z obowiązującym prawem, to posiada możliwość odzyskania „czystej karty”. Zaświadczenie o braku karalności jest szczególnie potrzebne w przypadku pełnienia funkcji lub zajmowania stanowisk w administracji publicznej. W tej grupie zawodów znajdują się m.in. pracownicy policji, sądów, urzędnicy.
Kancelaria prawna Olsztyn PDTax zaprasza na konsultacje.
